İSTANBUL GELİŞİM ÜNİVERSİTESİ > Ders Notları
Ders 2
(1/1)
Dr.Eser AĞAR:
https://drive.google.com/open?id=0B3oWbkLwLk8sUG5CSzVtRzlPMUE
Tıbbi Terminoloji-2
Terimlerdeki temel yapılar
KÖK: Bir sözcüğün anlamı ve yapısı bozulmadan, daha küçük parçalara ayrılmayan,
türememiş ancak kendisinden yeni sözcükler türetilebilen ek almamış sözcüklerdir.
Bir terimde birden çok kök kelime olabilir.
Gastr kelimesi mide anlamına gelen bir köktür.
Sonek: Terimlerin sonuna eklenir.
Her terimde bir tane bulunur.
Örneğin: gastr/itis:mide iltahabı
-itis son eki iltihap anlamına gelmektedir.
-ic ise ilgili ait manasına gelir. Gastr/ic(gastrik)
Önek: Terimin başında bulunur. Bir tanedir.
Örnek: -epi: üst yukarı manasında kullanılır.
Epi/gastr/ic(epigastrik) midenin üst bölgesiyle ilgili anlamındadır.
4.Kaynaştırma ünlüsü: Genelde kaynaştırma ünlüsü (o) harfidir. Ancak (e), (a), (i) gii ünlü
harfler de kaynaştırma ünlüsü olarak kullanılailmektedir.
Kaynaştırma ünlüsü, kök sözcüğü soneke ya da iki sözcüğü birbirine bağlar.
Cardi/o/gram(Kardiogram) Sonek ile kökü birbirine bağlamıştır.
Electr/o/cardi/o/gram(elektrokardiogram) iki kök sözcük birbirine bağlanmıştır.
Çok az da olsa (e) ve (i) kaynaştırma ünlüsü olarak kullanılmaktadır.
Laryng/e/al(laringeal):gırtlakla ilgili Ren/i/formis(reniformis):böbrek biçiminde.
5.Birleşik kök: Bir kök sözcüğün kaynaştırma ünlüsüyle birlikte olan şekline birleşik
kök(birleşik form) denir.
Bazen sadece bir kökten terim oluşabilir. Dermis(deri), vas(damar), splen(dalak)
Önek+Kök bir terim oluşturabilir. Epi+dermis(epidermis):derinin üst tabakası
Tachy+cardia(taşikardi):kalp atışlarının hızlanması
Kök+Sonek’ten terim oluşabilir. Derma+itis(dermatit): deri iltihabı
Kök+Kaynaştırma Ünlüsü(K.Ü.)+Sonek’ten terim oluşabilir. Splen+o+megaly(splenomegali):
Dalağın büyümesi Leuk+o+penia(lökopeni):Kanda akyuvarların azalması
Kök+K.Ü.+Kök+Sonek’ten terim oluşabilir. Laryng+o+pharyng+itis (Laringofarinijit):Gırtlak ve
yutağın birlikte iltihabı Gastr+o+enter+ic(gastroenterik):Mide ve bağırsaklarla ilgili.
Kök+K.Ü+ Kök+K.Ü+Sonek’ten terim oluşabilir. Cardi+o+my+o+pathy(kardiomiopati): Kalbin
kas tabakasının iltihabi olmayan hastalığı.
Önek+kök+Sonek’ten terim oluşabilir. Pan+sinus+itis(pansinusit):bütün sinüslerin iltihabı
Önek+Sonek’ten terim oluşabilir. Micro+tome(mikrotom):mikroskopta incelemek için küçük
dilimlere kesme aleti.
Tibbi terminolojide terim öğrenirken dikkat edilmesi gereken ana noktalar
Terimlerin yapısal ayrışımı: Amaç karmaşık gibi görünen terimleri basite indirgeyerek
ayrıştırmak ve anlamak.
a)Sonekten geriye gidilerek terimdeki köklerin anlamı bulunur.
b)Sonek sesli harf ile başlıyor ise o kaynaştırma ünlüsü düşürülür.
c)Kaynaştırma ünlüsü olan o harfi iki kök arasında ise düşürülmez.
KÖKLER
Tıp terimlerindeki kökler ek alırken bazı sesler değişir ya da düşer.
Vücut bölgeleri ile ilgili kökler
1. cephal (o) (sefal, sefalo) :Baş
Cephalalgia (sefalalji): Baş ağrısı
Cephalopoda (sefalopoda): kafadan bacaklılar.
Cephaloplegia (sefalopleji): Baş ve yüz hareketlerini sağlayan kasların felci
2. Ot (o): (auris) Kulak
otalgia (otalji): Kulak ağrısı
Otoscope (otoskop): Kulak
muayene aleti
Otoplasty (otoplasti):dış kulağın
estetik ameliyatı.
Hareket sistemine ilişkin kökler
1. os, oss, osseo, ossi, ost, oste (o):kemik
Osseous (osseous): kemikli
Ossiform (ossiform): kemik şeklinde
Ostalgia (ostalji) kemiklerde hissedilen ağrı
Osteocyte (osteosit): kemik hücresi
Osteitis (osteit): kemik iltihabı
Osteoporosis (osteoporoz): kemik erimesi (porlu kemikler)
2.Arthr (o) (artr, artro): eklem
Arthralgia (artralgi): eklem ağrısı
Arthritis (artrit): eklemlerde iltihap
Dolaşım sistemine ilişkin kökler
1. Cardi (a), cardio (kardi, kardya, kardyo): yürek, kalp
Cardiovascularis (kardyovaskular) : kalp ve damara ait
Cardiology (kardyoloji) : kalp
hastalıkları ile ilgilenen bilim
dalı
2. Angi (o) (anji, anjyo): damar
Angiolipoma (anjyolipom) :Damar ve yağ dokuları karışımından oluşan ur
Angiectomy (anjyektomi): Damarın kesilip çıkarılması
Vas (o), Vasi (vas, vaso, vasi): damar
Vasodilatation (vasodilatasyon): Kan damarlarının genişlemesi
Vasiform (vasiform) : damar şeklinde
3. Arter, arteri: atardamar
Arteritis (arterit): Atardamar iltihabı
Arteriola (arteryol): küçük atardamar
4.Veni, veno : toplardamar
Veniplex: toplardamar ağı
Venosclerosis (Venosklerosis): toplardamar duvarının sertleşmesi
Solunum sistemine ilişkin kökler
1.Laryng (o): (laring, laringo): gırtlak
Laryngeal (laringeal): gırtlakla ilgili
Laringoscopy (laringoskopi) :gırtlağın laringoskop cihazıyla incelenmesi
2. Trache (o): (trake, trakeo): soluk borusu
Trachealgia (trakealji): soluk borusunda hissedilen ağrı
Tracheitis (trakeit): soluk borusu iltihabı
Tracheoscope (trakeoskop): soluk borusunun içini muayenede kullanılan alet.
Sindirim sistemine ilişkin kökler
1.Gastr (o) : mide
Gastroduodenal:Mide ve on iki parmak bağırsağı ile ilgili
Gastroscope (gastroskop): mide içini gösteren alet.
2.İle (o): ince bağırsağın üçüncü kısmı (kıvrım bağırsak)
İleectomy: ince bağırsağın ameliyatla çıkarılması
İleorectal: İnce bağırsak ve rektum ile ilgili
Ürener sisteme ilişkin kökler
1. a) nephr (o) (G) (nefr, nefro): böbrek
Nephrectomy (nefrektomi): böbreğin ameliyat ile çıkarılması
Nephrolith (nefrolit): Böbrek taşı
1.b) ren (o) (L) (ren): Böbrek
• Renicapsule (renikapsul): Böbrek kapsülü
• Reniform: böbrek şeklinde
2. Urethr (o) (uretr, uretro) :Uretra idrar yolu
Urethratresia: idrar yolunun kapalı oluşu
Urethrophraxis (uretrofraksi): İdrar yolu tıkanıklığı
Sinir sistemine ilişkin terimler
1. Mening (o) (meninx): beyin omurilik zarları
Meningitis: (menenjit) Beyin ve omurilik zarlarının iltihabı
Meningorrhagia: (meningoraji) beyin ve omurilik zarlarının içine kanama olması
Duyu organlarına ilişkin kökler
1. Derm (a), dermat (o): deri
Dermal: deri ile ilgili
Dermatoplasty (dermatoplasti): deriye yapılan onarım ameliyatı
Diğer Kökler
Glu, glucos, gly, glyco: glikoz, şeker
Glucagon (Glukagon): Pankreastan salınan glikojeni glikoza dönüştüren hormon
Glycemia: kanda bulunan şeker
Navigasyon
[0] Mesajlar
Tam sürüme git