İSTANBUL GELİŞİM ÜNİVERSİTESİ > Ders Notları

Ders 2

(1/1)

Dr.Eser AĞAR:
https://drive.google.com/open?id=0B3oWbkLwLk8sUG5CSzVtRzlPMUE

Tıbbi Terminoloji-2
Terimlerdeki temel yapılar
 KÖK: Bir sözcüğün anlamı ve yapısı bozulmadan, daha küçük parçalara ayrılmayan,
türememiş ancak kendisinden yeni sözcükler türetilebilen ek almamış sözcüklerdir.
 Bir terimde birden çok kök kelime olabilir.
 Gastr kelimesi mide anlamına gelen bir köktür.

Sonek: Terimlerin sonuna eklenir.
 Her terimde bir tane bulunur.
 Örneğin: gastr/itis:mide iltahabı
 -itis son eki iltihap anlamına gelmektedir.
 -ic ise ilgili ait manasına gelir. Gastr/ic(gastrik)
Önek: Terimin başında bulunur. Bir tanedir.
Örnek: -epi: üst yukarı manasında kullanılır.
Epi/gastr/ic(epigastrik) midenin üst bölgesiyle ilgili anlamındadır.
4.Kaynaştırma ünlüsü: Genelde kaynaştırma ünlüsü (o) harfidir. Ancak (e), (a), (i) gii ünlü
harfler de kaynaştırma ünlüsü olarak kullanılailmektedir.
Kaynaştırma ünlüsü, kök sözcüğü soneke ya da iki sözcüğü birbirine bağlar.
 Cardi/o/gram(Kardiogram) Sonek ile kökü birbirine bağlamıştır.
 Electr/o/cardi/o/gram(elektrokardiogram) iki kök sözcük birbirine bağlanmıştır.
 Çok az da olsa (e) ve (i) kaynaştırma ünlüsü olarak kullanılmaktadır.
Laryng/e/al(laringeal):gırtlakla ilgili Ren/i/formis(reniformis):böbrek biçiminde.
5.Birleşik kök: Bir kök sözcüğün kaynaştırma ünlüsüyle birlikte olan şekline birleşik
kök(birleşik form) denir.
 Bazen sadece bir kökten terim oluşabilir. Dermis(deri), vas(damar), splen(dalak)
 Önek+Kök bir terim oluşturabilir. Epi+dermis(epidermis):derinin üst tabakası
Tachy+cardia(taşikardi):kalp atışlarının hızlanması
 Kök+Sonek’ten terim oluşabilir. Derma+itis(dermatit): deri iltihabı

Kök+Kaynaştırma Ünlüsü(K.Ü.)+Sonek’ten terim oluşabilir. Splen+o+megaly(splenomegali):
Dalağın büyümesi Leuk+o+penia(lökopeni):Kanda akyuvarların azalması
Kök+K.Ü.+Kök+Sonek’ten terim oluşabilir. Laryng+o+pharyng+itis (Laringofarinijit):Gırtlak ve
yutağın birlikte iltihabı Gastr+o+enter+ic(gastroenterik):Mide ve bağırsaklarla ilgili.
Kök+K.Ü+ Kök+K.Ü+Sonek’ten terim oluşabilir. Cardi+o+my+o+pathy(kardiomiopati): Kalbin
kas tabakasının iltihabi olmayan hastalığı.
Önek+kök+Sonek’ten terim oluşabilir. Pan+sinus+itis(pansinusit):bütün sinüslerin iltihabı
Önek+Sonek’ten terim oluşabilir. Micro+tome(mikrotom):mikroskopta incelemek için küçük
dilimlere kesme aleti.
Tibbi terminolojide terim öğrenirken dikkat edilmesi gereken ana noktalar
Terimlerin yapısal ayrışımı: Amaç karmaşık gibi görünen terimleri basite indirgeyerek
ayrıştırmak ve anlamak.
a)Sonekten geriye gidilerek terimdeki köklerin anlamı bulunur.
b)Sonek sesli harf ile başlıyor ise o kaynaştırma ünlüsü düşürülür.
c)Kaynaştırma ünlüsü olan o harfi iki kök arasında ise düşürülmez.
KÖKLER
 Tıp terimlerindeki kökler ek alırken bazı sesler değişir ya da düşer.
Vücut bölgeleri ile ilgili kökler
1. cephal (o) (sefal, sefalo) :Baş
 Cephalalgia (sefalalji): Baş ağrısı
 Cephalopoda (sefalopoda): kafadan bacaklılar.
 Cephaloplegia (sefalopleji): Baş ve yüz hareketlerini sağlayan kasların felci
2. Ot (o): (auris) Kulak
 otalgia (otalji): Kulak ağrısı
 Otoscope (otoskop): Kulak
muayene aleti
 Otoplasty (otoplasti):dış kulağın
estetik ameliyatı.

Hareket sistemine ilişkin kökler
1. os, oss, osseo, ossi, ost, oste (o):kemik
 Osseous (osseous): kemikli
 Ossiform (ossiform): kemik şeklinde
 Ostalgia (ostalji) kemiklerde hissedilen ağrı
 Osteocyte (osteosit): kemik hücresi
 Osteitis (osteit): kemik iltihabı
 Osteoporosis (osteoporoz): kemik erimesi (porlu kemikler)
2.Arthr (o) (artr, artro): eklem
 Arthralgia (artralgi): eklem ağrısı
 Arthritis (artrit): eklemlerde iltihap
Dolaşım sistemine ilişkin kökler
1. Cardi (a), cardio (kardi, kardya, kardyo): yürek, kalp
 Cardiovascularis (kardyovaskular) : kalp ve damara ait
 Cardiology (kardyoloji) : kalp
hastalıkları ile ilgilenen bilim
dalı
2. Angi (o) (anji, anjyo): damar
 Angiolipoma (anjyolipom) :Damar ve yağ dokuları karışımından oluşan ur
 Angiectomy (anjyektomi): Damarın kesilip çıkarılması
Vas (o), Vasi (vas, vaso, vasi): damar
 Vasodilatation (vasodilatasyon): Kan damarlarının genişlemesi
 Vasiform (vasiform) : damar şeklinde
3. Arter, arteri: atardamar
 Arteritis (arterit): Atardamar iltihabı
 Arteriola (arteryol): küçük atardamar

4.Veni, veno : toplardamar
 Veniplex: toplardamar ağı
 Venosclerosis (Venosklerosis): toplardamar duvarının sertleşmesi
Solunum sistemine ilişkin kökler
1.Laryng (o): (laring, laringo): gırtlak
 Laryngeal (laringeal): gırtlakla ilgili
 Laringoscopy (laringoskopi) :gırtlağın laringoskop cihazıyla incelenmesi
2. Trache (o): (trake, trakeo): soluk borusu
 Trachealgia (trakealji): soluk borusunda hissedilen ağrı
 Tracheitis (trakeit): soluk borusu iltihabı
 Tracheoscope (trakeoskop): soluk borusunun içini muayenede kullanılan alet.
Sindirim sistemine ilişkin kökler
1.Gastr (o) : mide
 Gastroduodenal:Mide ve on iki parmak bağırsağı ile ilgili
 Gastroscope (gastroskop): mide içini gösteren alet.
2.İle (o): ince bağırsağın üçüncü kısmı (kıvrım bağırsak)
 İleectomy: ince bağırsağın ameliyatla çıkarılması
 İleorectal: İnce bağırsak ve rektum ile ilgili
Ürener sisteme ilişkin kökler
1. a) nephr (o) (G) (nefr, nefro): böbrek
 Nephrectomy (nefrektomi): böbreğin ameliyat ile çıkarılması
 Nephrolith (nefrolit): Böbrek taşı
1.b) ren (o) (L) (ren): Böbrek
• Renicapsule (renikapsul): Böbrek kapsülü
• Reniform: böbrek şeklinde
2. Urethr (o) (uretr, uretro) :Uretra idrar yolu

 Urethratresia: idrar yolunun kapalı oluşu
 Urethrophraxis (uretrofraksi): İdrar yolu tıkanıklığı
Sinir sistemine ilişkin terimler
1. Mening (o) (meninx): beyin omurilik zarları
 Meningitis: (menenjit) Beyin ve omurilik zarlarının iltihabı
 Meningorrhagia: (meningoraji) beyin ve omurilik zarlarının içine kanama olması
Duyu organlarına ilişkin kökler
1. Derm (a), dermat (o): deri
 Dermal: deri ile ilgili
 Dermatoplasty (dermatoplasti): deriye yapılan onarım ameliyatı
Diğer Kökler
Glu, glucos, gly, glyco: glikoz, şeker
Glucagon (Glukagon): Pankreastan salınan glikojeni glikoza dönüştüren hormon
Glycemia: kanda bulunan şeker

Navigasyon

[0] Mesajlar